M I J I L
(1)      “Dhuh mas mirah aja sumlang ati, titenana ingong, lamun supe marang  sira Angger, marcapada myang delahan Yayi, nggoningsun mangabdi, ditulus  sihipun.
“Dhuh  emas merahku jangan khawatir hatimu, lihatlah saya, jika lupa kepadamu,  dari dunia sampai akherat Dinda, aku mengabdi cinta tulus.
(2)       Nadyan ingsun pas wus sugih krami, tur sami yu kaot, genging tresna wus  tan liya Angger,  ingkang dadi teleng ingsun kang sih, mung andika  Gusti, nggen sun ngawu-awu.
Walaupun  saya sudah punya banyak isteri, dan cantik-cantik, besar cintaku tidak  lain adalah kamu dinda, yang menjadi tanda kuat cinta, hanya dirimu  adinda Gusti, kepadamu saya tergila-gila.
(3)             Malawija  neng jro tilam sari, tan lengganing pangkon, mung pun kakang timbangana  Angger, ingsun yekti anandhang wiyadi, dereng antuk jampi, tan lyan  sira masku,
Kenapa  saya berlebihan ditempat tidur, tidak melepaskan pangkuan, hanya  kakanda pula daripada dinda, saya sungguh sedang menderita sakit, belum  mendapatkan obat, tidak lain hanya lah kamu emasku,
(4)      Ambirata rentenging tyas kingkin, satemah sun-antos, nadyan kinen laju  jrak neng kene, tan suminggah sakarsa mestuti, nging kapriye Yayi,  solahe wadyengsun.”
Yang  bisa menghilangkan hati sedih, jadi saya tetap menunggu-nunggu,  walaupun harus berjalan jauh sampai disini, tidak ingin sembunyi  berusaha, tetapi bagaimana dengan rakyatku Dinda.”
(5)       Narpaning dyah tyasnya lir jinait, kapraneng pamuwos, kemanisen kakung  pangrengihe, (k.248) dadya luntur sihira sang dewi, mring kakung lon  angling, “Pangran nuwun tumrun.”
Hati  Ratu tersentuh, terpesona oleh perkataan senopati yang manis minta  dimengerti, (k.248) menjadi pudar sihirnya sang Dewi, kepada senopati  berkata pelan, “Pangeran saya minta turun.”
(6)      Sing ngembanan wus tumrun sang dewi, long lenggah sekaron, malih sang  dyah matur mring kakunge, “Pangran nuwun ngapunten kang cehti, dene  kumawani, dhoso gungan kakung.
Sang  Dewi turun dari pengembanan/ bopongan, kemudian duduk diatas bunga,  kembali Dewi berbicara kepada senopati, “Pangeran, saya mohon  sungguh-sungguh dimaafkan, karena terlalu berani banyak kepada  lelaki/senopati.
(7)     Datan langkung panuwuning cethi, sih tresnanya yektos, sampun siwah  putra wayah tembe, tinulusna darbe cethi mami”, kakung ngraketi ngling,  dyah ingras pinangku.
Tidak  lebih permohonan saya, cinta kasih yang nyata, jangan berubah sampai  anak cucu nanti, ketulusan menjadi milikku”, Senopati langsung memeluk,  Dewi dipangku.
(8)       “Ya mas Mirah aja sumlang galih, sok bisaa klakon”, malih sang dyah  matur mring kakunge, “Nggih Pangeran yen wus mangguh westhi,  praptanireng jurit, mrih enggal lun tulung.”
“Ya  emas merahku jangan khawatir hatimu, nanti akan terjadi”, Dewi  berbicara lagi kepada senopati, “Ya Pangeran jika sudah menjadi sungkan  nanti menghadapi perang, segera saya tolong.”
(9)      Magut sang dyah kakung lon winangsit, ubayaning temon, “Sedhakepa myang  megeng napase, anjejaka kisma kaping katri, yekti amba prapti, ngirit  wadya lembut.
Kepala  Dewi mengangguk pelan sebagai tanda akhir pertemuan, “Sedekapkan  tanganmu dengan menahan nafas, hentakkan kaki ke tanah 3 kali, saya  pasti datang, membawa pasukan mahluk halus.
(10)       Lawan amba atur araneng jurit, mrih digbya kinaot, Tigan lungsungjagad  nggih namine, dhinahara gung sawabe ugi, panjang yuswa yekti, kyating  sara timbul.
Bersama  saya serahkan pasukan, agar kekuatannya unggul, Telur Lungsung Jagad  namanya, mendapat pengaruh besar juga, panjang umur pasti, kekuatan  tumbuh pesat.
(11)       Lawan Lisah Jayengkatong nami, dewa kang sih mring ngong “, kalih   sampun ngaturken kakunge, Senapati sawusnya nampeni, langkung trustheng  galih, antuk sraneng pupuh.
Dengan  minyak Jayengkaton namanya, Dewa yang memberi padaku”, kedua hal itu  sudah diberikan kepada senopati, sudah diterima oleh senopati, bertambah  senang hatinya, mendapat sarana untuk perang.
(12)     Malih sang dyah mangsit marang laki, ngelmining kerato- (k.249) n, mrih  kinedhep mring  lelembut sakeh, Senapati wus kadriyeng wangsit, wusana  sang dewi, ngraket weceng kakung.
Kembali  sang Dewi memberi pesan kepada senopati, ilmu dari keraton (k. 249),  yang tersedia oleh semua mahluk halus, Senopati sudah menerima wangsit,  selesainya Dewi memeluk erat Senopati.
(13)     “Dhuh Pangeran yen marengi karsi, ing panuwun ingong sampun age-age  kondur mangke,          wilangun lun yekti dereng dugi, paran polah  mami, yen paduka kondur.”
“Dhuh  Pangeran jika saya diperbolehkan meminta, saya minta jangan cepat-cepat  pulang, menurut perhitungan saya belum sampai, seperti apa saya nanti,  jika Paduka pulang.”
(14)     Raka ngimur mrih lipuri Yayi, “Adhuh mirah ingong kang sih tresna  marang ing dasihe, myang sakjarwa wus sun trima Yayi, nging sun meksa  amit, megat oneng masku.
Kanda  Senopati menghibur Dinda Ratu, “Adhuh emas merahku yang aku cintai,  saya sudah jelas menerima Dinda, hanya saja saya harus pamit, berpisah  dengan mu emas merahku.
(15)     Aja brangta mirah wong akuning, lilanana ingong, ingsun kondur mring  Mataram prajeng, nora lama mesthi nuli bali, mring pureng jeladri, tuwi  dika masku,
Jangan  sedih emas merah milikku, relakanlah saya, saya pulang ke kerajaan  Mataram, tidak lama pasti akan kembali, ke puri samudera ini, menjenguk  engkau emasku,
(16)      Saking labet datan betah mami, pisah lan mas ingong, sangking wrate  wong mengkoni prajeng”, sang dyah ngungsep pangkyan ngling ing laki,  “Pangran sampun lami, nggih nuntena wangsul.”
Saya  sebenarnya sangat tidak kuat untuk berpisah dengan emasku, hanya karena  berat beban saya menjaga menlindungi kerajaan”, Sang Dewi kemudian  jatuh memeluk pangkuan Senopati, “Pangeran jangan lama, segera pulang  kesini.”
(17)      Dugi nggusthi megat onenging sih, gya mijil sang anom Ratu Kidul  ndherekken kondure, asarimbit kekanthen lumaris, rawuh Srimanganti, gya  kakung nglingnya rum.
Sampai  akhirnya Gusti Senopati mengakhiri kasih cinta, segera Ratu Kidul  mengantarkan kepulangannya, saling menggandeng tangan harmonis, sampai  di  Srimanganti, Senopati segera melihat sang Dewi penuh rasa kasih.
(18)      “Wus suntrima sihira Mas Yayi, nggennya ngater mring ngong, among  ingsun minta sihirangger, srana tumbal usadaning kingkin”, sang dyah  manglegani, sih katresnane kakung.
“Sudah  saya terima sihir mu Dinda Mas, olehmu menghantar saya, hanya saya  minta sihirmu, sebagai sarana tumbal obat sakit asmaraku”, Sang Dewi  memberi cintanya kepada Senopati.
(19)      Atur gantyan manglungken sing lathi, tinampen waja (k.250) lon,  geregetan ginigit lathine, sang dyah kagyat raka sru pinulir, purna kang  karon sih, sewangan lestantun.
Bergantian  memberi ciuman bibir, diterima gigi secara pelan, mencium menggigit  mesra, Sang Dewi kaget pada Senopati, setelah bercumbu, kunjungan  selesai.
(20)    Senapati praptanireng njawi, puranya sang sinom, sirna wangsul keksi  samodrane, Senapati nggenya napak warih, lir mangambah siti,  tinindakkira laju.
Senopati  telah sampai diluar pura sang Dewi, kembali menghilang samudera dari  penglihatan, Senopati berjalan diatas air, seperti memijak tanah, dia  berjalan terus.
(21)  Senapati  sakpraptaning gisik, wespadeng pandulon, kang pitekur neng  Parangtritise, wus saestu lamun guru yekti, niyakaning Sunan Adilangu.
Senopati  sampai dipinggir pesisir pantai, melihat dengan waspada kepada  seseorang yang berdiri tegak di Parangtritis, sudah merasa yakin bahwa  dia adalah Guru Senopati, yaitu Sunan Adilangu.
(22)   Senapati gepah nggen mlajengi, mring guru sang kaot, prapta laju,  mangusweng padane, pamidhangan ngasta mring sang yogi, luwarnya  ngabekti, lengser lenggah bukuh.
Senopati  segera menghampiri maha guru, dengan segera memberi hormat tunduk,  tangan guru menyentuh sang anak/ murid, sebagai tanda diterimanya bakti  sang Senopati, bergeser duduk sopan.
(23)      Sunan Adi gya ngandika aris, “Jebeng sokur ingong, lamun sira katemu  neng kene, sabab ingsun arsa anjarwani, pratingkah kang yekti, mrih  arjaning laku.
Sunan  Adilangu berbicara dengan bijaksana, “Aku bersyukur anakku, aku bertemu  denganmu disini, sebab aku menanti-nanti, apa yang sebenarnya terjadi  dengan perjalananmu.
(24)     Sira sinung digdaya lan sekti, ngluwihi sagung wong, sun prelambang  samodra pamane, kita ambah tan teles kang warih, lir dharatan ugi,  tyasnya aja ujub,
Kamu  sangat ampuh dan sakti, melebihi semua orang, misalnya saja tanda  samudera yang kamu injak tanpa basah dengan air, seperti daratan saja,  tetapi ingatlah hatimu jangan angkuh
(25)     Riya kibir sumengah tan keni, segahe Hyang Manon, nabi wali uliya  sedene, yen neraka tuk sikuning Widi, karseng Hyang piningit, bab catur  piyangkuh.
Sombong,  riya, congkak tidak boleh, dibenci oleh Hyang Manon, nabi wali Allah  juga membenci, jika neraka mendapat laknat dari Hyang Widi, diharapkan  oleh Hyang tersembunyi, bab pembicaraan yang angkuh.
(26)     (k.251) Wong gumedhe anglungguhi kibir, sapa padha lan ngon, larangane  Hyang Sukma kang murbeng, kibir riya piyangkuhing jalmi, mrih ngalema  luwih, keringan sawegung.
(k.251)  Orang yang sombong melebihi kibir. Barang siapa yang patuh pada  larangan Hyang Sukma yang menciptakan alam dan seisinya, sombong dan  riya adalah keangkuhan manusia, minta dipuji-puji berlebihan, semuanya  itu tidak lah pantas
(27)     Amemadha marang ing Hyang Widi, wong pambeg mengkono, kalokeng rat  mring praja liyane, ujubira piyangkuh ngengkoki, gawoka kang ngeksi,  lumaku gumunggung.
Mempersamakan  diri dengan Hyang Widi, orang seperti itu disemayami derajat dari  raja-raja yang lainnya, perlihatkanlah kepribadianmu yang tidak angkuh,  terlihat mempesona, berjalan anggun berwibawa.
(28)      Saksolahe was tan darbe maning, mung legane batos, sakeh patrap ja  mengkono Jeneng, Senapati tuhunen kang kapti, lan sun plambang maning,  kan tan lungguh ngelmu
Semua  tingkah laku tidak ada yang mengganggu hati, tinggal tentramnya hati  saja, banyak sekali perilaku jangan hanya menjadi nama saja, Senopati  benar-benar hanya berfokus pada kehendak/cita-cita luhur, dan saya  memperumpamakan lagi, yang tidak memiliki ilmu.
(29)      Aja sira pambeg kaya langit, bumi gunung argon, lan samodra plambang  patrap kabeh, pan ya Kaki pambeganing langit, saengganing jalmi,  ngendelken yen luhur.
Jangan  lah kamu menengadah seperti langit (angkuh), bumi gunung tinggi, dan  samudera semua contoh, ya Kaki pemberian langit, bermacam-macam manusia,  mengandalkan yang luhur.
(30)      Bumi kandel jembare ngluwihi, dwi lir pambeging wong, wus tan ana mung  iku dayane,  myang kang gunung digung geng inggil,sagra jro tirtaning,  gurnita kang alun,
Tebalnya  bumi dan luasnya itulah dua sifat manusia, sudah tidak ada yang  melebihi kekuatannya selain itu, kepada gunung-gunung besar dan tinggi,  dalamnya samudera, gumelarnya ombak,
(31)     Ngendelaken digdayane sami, bumi samodra rob, langit arga pambeg jalma  kabeh, wus tan ana polataning maning, sisip pambeg jalmi, kurang jembar  kawruh.
Mengandalkan  kekuatan mereka, bumi samudera banjir, semua langit dan gunung seperti  sifat manusia, sudah tidak ada perbedaannya lagi, sedikit berbeda dengan  manusia yang tidak mempunyai ilmu pengetahuan.
(32)      Yen sira yun wigya dadi aji, mangreh sagunging wong, aja pegat  istiyarmu Je- (k.252) beng, laku pasrah mring Kang Murbeng Bumi, neng  musik di-ening, mrih uning Sukma Gung.
Jika  kamu menjadi orang tinggi/ Raja, memerintah semua orang, jangan  berhenti ikhtiarmu (k.252) Nak, berpasrah kepada Kang Murbeng Bumi  (Penguasa Yang menciptakan Bumi dan seisinya), menjadi sekutu terhadap  Sukma Gung (Hyang Besar Sukma)
(33)    Ginampangan seka karseng Widi, di-terang pandulon, aja sereng  sakpekoleh bae, ngibadaha nglungguhana gami, nging driya dieling, mrih  manise wadu.
Secara  mudah terwujud kehendak dari Hyang Widi, berfokus lah pada  pandangan/tujuanmu, jangan sembarangan bertingkah seenaknya saja,  beribadah lah memeluk agama, selalu hati berwaspada kepada manisnya  wanita.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar